ร้อยโท ดร.กุเทพ ใสกระจ่าง เรียนหนังสือในระดับประถมศึกษาที่โรงเรียนในชนบท หลังจบการศึกษาระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ได้บวชเป็นสามเณร จำวัดที่ จังหวัดอุบลราชธานี เมื่อสอบได้เปรียญธรรม 4 ประโยคได้จึงเรียนต่อในระดับปริญญาตรี สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรี พุทธศาสตรบัณฑิต (เกียรตินิยมอันดับหนึ่ง) จากมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย ในปี พ.ศ. 2518 (ในขณะที่ยังบวชเป็นพระ) ปริญญานิติศาสตรบัณฑิต (น.บ.) จากมหาวิทยาลัยรามคำแหง พ.ศ. 2527 จากนั้นได้เข้าศึกษาต่อในระดับปริญญาโท ที่มหาวิทยาลัยปูเน่ ประเทศอินเดีย จนสำเร็จการศึกษาสาขาวรรณคดีอังกฤษ เมื่อปี พ.ศ. 2520 จากนั้นได้ศึกษาจนสำเร็จการศึกษารัฐศาสตรมหาบัณฑิต (ร.ม.) จากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในปี พ.ศ. 2542 และในปีเดียวกันได้สำเร็จการศึกษา พัฒนบริหารศาสตรดุษฎีบัณฑิต (Ph.D. in Development Administration) จากสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ด้วย[2]

ชีวิตส่วนตัว ร้อยโทกุเทพ สมรสกับนางศศิวรรณ (ผลกระโทก) ใสกระจ่าง มีบุตรร่วมกัน 2 คน คือ นายจุลทรรศน์ ใสกระจ่าง และนายธนพัฒน์ ใสกระจ่าง